Index
Definities
Fissura ani: niet genezende pijnlijke wond in de anale huid, doorgaans in de posterieure mediaanlijn.
Feiten & cijfers
Incidentie |
3/1000/jaar |
Man:Vrouw |
Wat vaker bij vrouwen |
Risico-factoren |
- obstipatie
- chronische diarree
- laxantia misbruik
- baring
- eerdere chirurgie
|
Pathofysiologie
Er worden meerdere oorzaken waarschijnlijk geacht voor het ontstaan van fissura ani. Als belangrijke risico factoren worden beschreven: harde ontlasting, ongeschikt dieet, chronische diarree,
baring en eerdere anale chirurgie. Ook zijn in studies een verhoogde sfincter tonus en verminderde doorbloeding in de posterieure mediaanlijn beschreven. Waarschijnlijk zorgen pijn en een verhoogde
sfincter spanning voor mucosale ischemie en voor het ontstaan danwel toename van de fissuur. Er treedt een vicieuze cirkel op van pijn, hypertonie, ischemie en meer pijn
wat herstel van de mucosa verhindert.
Relevante anatomie
Anamnese
- Pijn, met name bij de ontlasting
- Soms mild bloedverlies
- Jeuk of ongemak
Lichamelijk onderzoek
- Inspectie: fissuur meestal zichtbaar in posterieure mediaanlijn (80%)
- Rectaal toucher: met name om andere pathologie uit te sluiten, vaak erg pijnlijk
Diagnostiek
Fissura ani behoeven geen aanvullende diagnostiek om de diagnose te stellen. Indien anamnese, anusinspectie en rectaal toucher aanwijzingen opleveren voor SOA's of IBD dient diagnostiek hiernaar
(serologie, endoscopie, eventueel verdere beeldvorming). Anders slechts endoscopie om andere pathologie uit te sluiten, eventueel na conservatieve therapie wanneer de pijn verdwenen is of tijdens een eventuele operatie.
Behandeling
Conservatieve behandeling |
Leefstijl advies |
- Bevorderen stoelgang: vezelrijke voeding, voldoende drinken & laxantia
- Defaecatie niet uitstellen, regelmatige, niet gehaaste stoelgang
- Warm bad voor ontspannen anus (eventueel lidocaïne crème, meerwaarde tov warm water niet aangetoond)
- Met deze conservatieve maatregelen geneest de meerderheid van de fissuren
|
ISDN-crème |
- NO-blokker, geeft relaxatie interne sfincter en vasodilatatie zodat fissuur kan genezen
- Verlichting pijnklachten vaak <2 weken
- Nadelen: ≥4x/dag aanbrengen, genezing fissuur duurt 6-12 weken, bijwerking: hoofdpijn (duurt 5 dagen)
|
Diltiazem-crème |
- Ca-blokker, geeft relaxatie interne sfincter en vasodilatatie zodat fissuur kan genezen
- Vergelijkbare resultaten als ISDN-crème
- Hoeft slechts 2x/dag aangebracht te worden en geeft minder bijwerkingen (hoofdpijn)
|
Botox-injecties |
- Bij therapieresistente fissuren kan botox geïnjecteerd worden om sfincter relaxatie en betere doorbloeding te verkrijgen zodat de fissuur kan genezen
- Werkt 3 maanden en kan eventueel herhaald worden
- Kan tijdelijke incontinentie voor flatus (≤10%) of faeces (zelden) geven
|
Chirurgische behandeling |
Laterale interne sfincterotomie (LIS) |
- Partieel doornemen interne sfincter tot het niveau van de linea dentata.
- Ook de anuspapil en de sentinel tag kunnen worden verwijderd
- Complicaties: incontinentie voor flatus, vocht of faeces (2-11%)
|
Anorectale advancement plastiek |
- Bedekking van de fissuur met normale mucose gecombineerd met een LIS
- Kan overwogen worden bij ernstige, recidiverende fissuren
|
Prognose
Behandeling | Succespercentage |
Medicamenteus | 70% |
Botox | 60-80% |
LIS | 87-96% |
Follow-up
- Conservatief: na 6 weken, daarna afhankelijk van klachten
- Operatief: eenmalig na 6 weken, daarna alleen op indicatie
Referenties
- Nelson H. Anus. In: Sabiston, Textbook of surgery, 19th edition. Philadelphia: Elsevier; 2012; 1391-1392.
- Schouten W.R. Anus. In: Leerboek Chirurgie, 1e druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2006; 265.